Do nauczycieli nauczania początkowego

Dzieci uwielbiają zabawę, a prawie każdej zabawie towarzyszy ruch. Aktywność fizyczna odpręża, sprzyja zdrowiu, kształtuje charakter, dodaje pewności siebie. Ruch wzbogaca i ubarwia życie, czyni je radosnym i pogodnym. Dzieci posiadają naturalną potrzebę ruchu, dlatego podstawowym zadaniem nauczyciela nauczania zintegrowanego w zakresie wychowania fizycznego jest wykorzystać te naturalne predyspozycje, rozwijać je i utrwalać.

Koncepcja edukacji fizycznej „Zdrowie • Sport • Rekreacja” to programy nauczania wychowania fizycznego dla czterech etapów edukacyjnych. W niniejszej publikacji proponuję nauczycielom edukacji wczesnoszkolnej program wychowania fizycznego dla klas I–III oparty na nowej podstawie programowej. Reforma edukacji zapoczątkowana 1 września 2009 r. wprowadziła do klas pierwszych szkoły podstawowej nowy ramowy plan nauczania. Wychowanie fizyczne może zostać wydzielone z całości edukacji i być prowadzone przez nauczycieli specjalistów lub też, tak jak do tej pory, może być realizowane jako jedna z edukacji w ramach nauczania zintegrowanego. Niezależnie od tego, czy zajęcia traktowane są jako oddzielny przedmiot, czy nie, liczba godzin powinna wynosić co najmniej 290 w całym, trzyletnim cyklu kształcenia, co daje minimum trzy godziny zajęć w tygodniu.

Zmiany w przepisach prawa związane z dopuszczaniem do użytku programów nauczania powinny stymulować nauczycieli do tworzenia własnych programów. Mam jednak świadomość, że napisanie programu nauczania nie jest sprawą prostą. Prezentowany w poradniku materiał może się stać wzorem i inspiracją dla nauczycieli. Sam program zyskał pozytywną opinię specjalistów z zakresu metodyki i dydaktyki wychowania fizycznego i może być realizowany przez każdego nauczyciela, może być także pomocą w tworzeniu własnych programów. Każda szkoła działa w specyficznych warunkach, dlatego prezentowany materiał powinien być koniecznie zmodyfikowany, dostosowany do realiów życia konkretnej placówki oświatowej.

W celu zachowania ciągłości procesu dydaktycznego konieczne jest, by nauczyciele klas pierwszych znali podstawę programową przedszkola. Ważna jest świadomość tego, z jakimi umiejętnościami uczeń powinien przyjść do klasy I. Dlatego w poradniku zamieściłam także zakres materiału związany z wychowaniem fizycznym określony w podstawie programowej wychowania przedszkolnego.

Szkolna edukacja powinna zapewnić wszechstronny osobowy rozwój ucznia poprzez harmonijną realizację zadań z zakresu kształcenia umiejętności, nauczania i wychowywania. Nauka na poziomie szkoły podstawowej tworzy fundament dalszego wykształcenia. Stanowi bazę rozwoju intelektualnego, etycznego, emocjonalnego, społecznego i fizycznego. Istotą czynności edukacyjnych jest przedstawianie otaczającej rzeczywistości w sposób zharmonizowany i całościowy. Edukacja w zakresie wychowania fizycznego, wraz z edukacją polonistyczną, matematyczną, przyrodniczą, techniczną i artystyczną, stanowi swoistą całość i powinna być tak samo ważna w procesie kształcenia i wychowania. Obserwując rzeczywistość, należy jednak z niepokojem stwierdzić, że pojawiają się tendencje do traktowania zajęć ruchowych w nauczaniu zintegrowanym jako przerywnika w innych zajęciach, dodatkowego, niezbyt ważnego elementu edukacji. Zminimalizowane i ograniczone do dwudziestominutowych zabaw i gier wychowanie fizyczne pozostaje na uboczu nurtu edukacyjnego. W większości programów nauczania zintegrowanego edukacji ruchowej poświęcono bardzo mało miejsca. A przecież realizacja czynności ruchowych oraz zdobycie wiedzy i umiejętności opisanych w standardach osiągnięć podstawy programowej wymagają przemyślanych sposobów działania, odpowiednich warunków, specjalistycznego sprzętu, właściwego przygotowania nauczyciela i uczniów. Poprzez wychowanie fizyczne dziecko w relacjach z innymi uczy się poczucia swojej wartości, pokonywania przeszkód i trudności, dokonywania wyborów, komunikacji, współdziałania i współpracy, samodyscypliny, współzawodnictwa, zasady czystej gry, przestrzegania przepisów, szacunku dla przeciwnika oraz umiejętności przyjmowania porażek. Specyfika tego kierunku kształcenia wymaga starannie zaplanowanych zajęć, określonych ram czasowych, swoistych metod działania. Wyprowadzenie lekcji wychowania fizycznego z klasy, wyznaczenie ich w tygodniowym rozkładzie zajęć nie jest propozycją powrotu do systemu przedmiotowego, a jedynie zapewnieniem prawidłowych warunków realizacji założeń treści podstawy programowej.

Zadaniem wychowania fizycznego na wszystkich etapach kształcenia, poczynając od nauczania zintegrowanego, jest wyposażenie ucznia w przekonania i wartości, umiejętności i wiedzę oraz postawy wobec kultury fizycznej, które przejawiać się będą w stałym aktywnym działaniu na rzecz zdrowia i aktywności fizycznej. Realizacja tego zadania zależy od nauczycieli, od ich zaangażowania i przygotowania.

Prezentowane materiały to rezultat własnej pracy nad udoskonalaniem warsztatu pedagogicznego. Mam nadzieję, że pozycja ta ułatwi, chociaż w niewielkim stopniu, sprostanie wymogom postawionym nauczycielom nauczania zintegrowanego w dziedzinie wychowania fizycznego przez zmiany dydaktyczno-organizacyjne nowej szkoły. Podane przykłady planowania pracy, ćwiczeń, zabaw, gier i osnów lekcyjnych powinny nie tylko pomóc w prowadzeniu zajęć wychowania fizycznego, ale zachęcić także do poszukiwania własnych ciekawych rozwiązań, czego wszystkim serdecznie życzę.

Urszula Kierczak