Wprowadzenie

Oddajemy do rąk Czytelników 12, ostatni już tom serii „Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych”, zatytułowany: Osobliwości zabiegów terapeutycznych w otwartym środowisku społecznym.

Tom ten poświęcono w głównej mierze różnorodnym formom oddziaływania podmiotów środowiska społecznego, w tym głównie rodziny, na rzecz usamodzielniania, upodmiotowiania osób niepełnosprawnych. W stosowanych zabiegach terapeutycznych ukierunkowanych na treści modelu społecznego coraz częściej korzysta się z wiedzy i przesłanek nauk humanistycznych, w których to jednostka, w naszym przypadku niepełnosprawna, postrzega świat subiektywnie, uczestnicząc w nim na zasadzie własnej aktywności, podejmowania różnorodnych zadań, poszukiwania swojego miejsca.

Tak jak Stanisław Ossowski (1962) pisze w O osobliwościach nauk społecznych, tak i my dzisiaj, chcąc zrozumieć postępowanie ludzkie, zrozumieć „mechanizm” ludzkiego postępowania, wczuwamy się w sytuację działającej osoby i staramy się zrozumieć jej motywy działania.

W oddanym do rąk czytelnika tomie staramy się ukazać, na ile różnorodne zabiegi stosowane na co dzień w terapii osób niepełnosprawnych modyfikują postawy wobec problematyki niepełnosprawności, na ile wyzwalają w nich motywację do wyrównywania szans społecznych, na ile rehabilitacja dostosowuje swoje zabiegi do potrzeb upodmiotowienia jednostki niepełnosprawnej i uaktywnienia jej potencjału do satysfakcjonującego działania. Wiele zawartych tu opracowań dotyczy zabiegów stosowanych przez najbliższe środowisko osoby niepełnosprawnej, czyli rodziny.

Polityka społeczna państwa wobec rodziny w różnych okresach i formacjach ustrojowych oscylowała wokół dwóch teorii: indywidualistyczno-liberalnej i kolektywistycznej. W polskim systemie prawnym prawa rodzinne traktowane są jako podmiot szczególnej troski państwa.

W postanowieniach ustawy zasadniczej można wyczytać deklarację prowadzenia przez państwo prorodzinnej polityki socjalnej. Zgodnie z art. 71 Konstytucji RP – państwo w swojej polityce socjalno-społecznej uwzględnia dobro rodziny. Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych. Pomoc ta realizowana jest w różnych formach, przede wszystkim w ramach prawa rodzinnego i opiekuńczego systemu ubezpieczeń społecznych i pomocy społecznej [Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. Nr 64, poz. 593 z późn. zm.)].

Barbara Szacka (2008, s. 378), definiując w swoim znakomitym podręczniku socjologii rodzinę, zwraca uwagę, że: termin „rodzina” zawiera w sobie dwa elementy „pokrewieństwo o podłożu biologicznym” i „zamieszkiwanie we wspólnym gospodarstwie domowym”.

Współczesna rodzina staje się podmiotem zainteresowania naukowców różnych dziedzin. Anthony Giddens (2007, s. 194) stwierdza, że rodzina to: „grupa bezpośrednio spokrewnionych ze sobą osób, której dorośli członkowie przejmują odpowiedzialność za opiekę nad dziećmi”.

Nie jest moim celem analizowanie wszelkich teoretycznych rozważań nad rodziną. Jeżeli jednak przytoczyłam tu niektóre definicje, to głównie ze względu na fakt podkreślenia w nich znaczącej roli rodziny w uspołecznianiu swoich ­członków.

W oddanym do publikacji tomie autorzy podkreślili rolę rodziny i środowiska w uspołecznianiu lub, mówiąc inaczej, przygotowaniu do funkcjonowania w nie zawsze przyjaznym jednostkom niepełnosprawnym środowisku.

Część I zawiera artykuły dotyczące zabiegów stosowanych przez rodzinę w celu wyrównywania szans społecznych osób niepełnosprawnych.

Część II pokazuje, na ile rodzina pomaga osobom niepełnosprawnym w uspołecznianiu ich do życia w środowisku społecznym.

Część III omawia różnorodne formy działania środowiska społecznego w dostosowywaniu się do potrzeb i możliwości jednostki niepełnosprawnej.

Jestem głęboko przekonana, że ten zamykający cały cykl publikacji poświęconych problemom edukacji, rehabilitacji i socjalizacji osób niepełnosprawnych tom dobrze wpisuje się w tę tematykę, dając przemyślenia zarówno głęboko teoretyczne, jak i praktyczne. Jestem zatem pewna, że dobrze uzupełnia wiedzę na temat osobliwości pracy z niepełnosprawnym.

Anna Klinik

Bibliografia

Giddens A. (2007), Socjologia, PWN, Warszawa.

Ossowski S. (1962), O osobliwościach nauk społecznych, PWN, Warszawa.

Szacka B. (2008), Wprowadzenie do socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa.

Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. Nr 64, poz. 593 z późn. zm.).