Książka, ” Poczucie umiejscowienia kontroli i przekonania o własnej skuteczności w zdrowiu i chorobie”, wpisuje się w aktualny i bardzo ważny nurt badań realizowany w obszarze psychologii zdrowia. Stanowi dzieło nowe, oryginalne, w którym Autor, z perspektywy poznawczej, w sposób nowatorski, wielostronnie i krytycznie prezentuje zagadnienia zdrowia i choroby w powiązaniu z poczuciem lokalizacji kontroli i przekonaniami o własnej skuteczności. Należy podkreślić, że problematyka pracy ukazana jest w odniesieniu do bardzo obszernego, światowego piśmiennictwa.
Autor, w sposób wielostronny i usystematyzowany dostarcza czytelnikowi wiadomości na temat różnego rozumienia zdrowia i choroby ujętego w definicjach i modelach. Zapoznaje także z wnikliwą charakterystyką zachowania dotyczącego zdrowia oraz jego zasobów.
Znaczna część monografii przybliża problematykę zachowania, które podejmuje człowiek w związku ze zdrowiem, będąc zdrowym lub chorym. Autor podaje bardzo interesujące, własne ujecie tego rodzaju zachowania.
To nowe ukazanie problematyki zachowania dotyczącego zdrowia, w powiązaniu z poczuciem kontroli i przekonaniami o własnej skuteczności, nie było dotąd obecne w literaturze specjalistycznej. Autor, jako znany Autorytet również w tej dziedzinie badań, dokonał tego wielkiego, oryginalnego dzieła, którego znaczenie trudno przecenić.
Wraz z pojawieniem się tej monografii, czytelnik zyska także obszerną a zarazem usystematyzowaną, wiedzę dotyczącą wzajemnych zależności zdrowia i choroby, poczucia lokalizacji kontroli oraz przekonań o własnej skuteczności, a charakterystyką licznych narzędzi badań, zarówno dzieci, adolescentów jak i osób dorosłych, stanowić może inspirację dla dalszych poszukiwań badawczych.
Do niezwykle cennych należy zaliczyć treści dotyczące rozwojowego ujęcia poczucia umiejscowienia kontroli, z bogatym tłem badań różnych jej aspektów, a co szczególnie ważne, związków poczucia lokalizacji kontroli ze zdrowiem i przekonaniami o własnej skuteczności, jako indywidualnych wymiarów zdrowia. Autor zwraca także uwagę na negatywne następstwa dla zdrowia wynikające z wyuczonej bezradności.
Zilustrowanie zagadnień teoretycznych licznymi wynikami badań Autora, niezwykle wzbogaca tę monografię. Zilustrowano tutaj rezultaty badań dotyczące związku lokalizacji poczucia kontroli z przekonaniami o własnej skuteczności z zachowaniami dotyczącymi zdrowia, wśród zdrowych, zagrożonych jedną z najczęstszych chorób przewlekłych, niosących w określonych warunkach ryzyko śmierci, do których należy rak piersi. Wieloaspektowo ujęte zagadnienia medyczne i psychologiczne dotyczące raka piersi, ilustruje szeroki obraz „ zysków i strat” wobec kobiet wykonujących lub nie kontrolnych badań, mających na celu zdiagnozowanie ewentualnej choroby w najwcześniejszych fazach jej klinicznego zaawansowania, w których możliwe jest pełne wyleczenie.
Wielkim osiągnięciem badawczym Autora jest również ukazanie znaczenia lokalizacji poczucia kontroli, wśród chorych na najczęstsze choroby cywilizacyjne, takie jak przewlekła obturacyjna choroba płuc, przewlekły ból, czy choroba alkoholowa.
Monografia autorstwa Ryszarda Kościelaka plasuje się jako niewątpliwie bardzo cenne i potrzebne źródło bardzo rzetelnej wiedzy, które bez modyfikacji powinno ukazać się w formie książkowej. Podsumowując, wyrażam przekonanie, że wielu zainteresowanych specjalistów, takich jak lekarze, psycholodzy, pedagodzy, specjaliści zatrudnieni w ochronie zdrowia, a także studenci psychologii, medycyny, pielęgniarstwa, pedagogiki, nauk o zdrowiu, znajdzie w tej monografii ważne i cenne treści, umożliwiające spojrzenie w perspektywie uwarunkowań poznawczych na funkcjonowanie w zdrowiu i chorobie, w zależności od lokalizacji poczucia kontroli czy stopnia przekonań dotyczących własnej skuteczności.
Prof. dr hab. Gabriela Chojnacka-Szawłowska