Spis treści

Wstęp

Podziękowania

Rozdział I

Renesans odpowiedzialności

Znaczenia słowa „odpowiedzialność”

Odpowiedzialność w filozofii

Odpowiedzialność w psychologii

Odpowiedzialność – cecha człowieka XXI wieku

Model odpowiedzialności podmiotowej

Podsumowanie

Rozdział II

„To ja ponoszę konsekwencje” – odpowiedzialność a rozumienie skutków własnych działań

Tworzenie obrazu rzeczywistości

Obraz rzeczywistości – fakty, interpretacje i opinie

Skutki własnych działań z różnych punktów widzenia – przypadek Bartka

Counseling jako sposób pokazywania skutków działań z różnych punktów widzenia

Konsekwencja, kara a odpowiedzialność

Zmiana zachowania przez konsekwencję, a nie przez karę – przypadek pierwszoklasistów Model kształtowania odpowiedzialności przez pokazywanie konsekwencji

Scenariusze zajęć

„Weekend na plantacji” – fakty i interpretacje a przyjmowanie odpowiedzialności podmiotowej

„Podział dochodów rodziny” – skutki działań z różnych perspektyw a przyjmowanie odpowiedzialności podmiotowej

„Wydmuszka” – skutki działań a odpowiedzialność za podmiot

Rozdział III

„Mogę, ale nie muszę” – odpowiedzialność a poczucie wpływu i możliwość dokonywania wyborów

Potrzeba wpływu a odpowiedzialność

Poczucie skuteczności własnego działania a potrzeba granic

Poczucie kontroli nad sytuacją a poczucie wpływu

Wpływ i granice w różnych ideologiach edukacyjnych

Wdrażanie standardów jako kryteriów granic

Scenariusze zajęć

„Miasto” – odpowiedzialność za podejmowanie decyzji w sytuacji nieograniczonego wpływu

„Zakupy dla rodziny” – odpowiedzialność za dokonywanie wyborów w imieniu grupy

„Zakupy dla osoby” – odpowiedzialność za dokonywanie wyborów w imieniu drugiej osoby

„Gazeta” – odpowiedzialność za kształtowanie poglądów innych

Rozdział IV

„Znam te zasady”– odpowiedzialność a rozumienie reguł z perspektywy „Ja”

Czynniki rozwojowe umożliwiające rozumienie reguł z perspektywy „Ja”

Sposoby ustalania reguł klasowych

Pętla reguł

Scenariusze zajęć

„Sejm” – wprowadzanie reguł klasowych, czyli kodeksu postępowania

„Zakłócające zachowania” – interwencyjne wprowadzanie reguł

Rozdział V

„Poradzę sobie z tym”– odpowiedzialność a aktywna orientacja

Umiejętność przewidywania problemów

Poszukiwanie sposobów osiągania celów

Zaangażowanie we własny rozwój

Scenariusze zajęć

„Jagusia i Kruszek” – poszukiwanie możliwości a odpowiedzialność

„Plany na przyszłość”– poszukiwanie możliwości a odpowiedzialność

„Okresy przełomowe”– czerpanie z doświadczeń a odpowiedzialność

Zakończenie

Literatura