Józef Marian SOSNOWSKI (1904–1975), instruktor harcerski, nauczyciel, pedagog, żołnierz Armii Krajowej, uczestnik powstania warszawskiego, sekretarz generalny ZHP (1935–1939), wiceprzewodniczący ZHP (1945–1947), p.o. przewodniczącego ZHP (1947–1949). Pseudonimy: Brzeziński, mgr K. Masztowski, Jan Orłożeński, Jan Choiński, kryptonimy: J. S., J. Es.

Wejrzenie w biografię Józefa Sosnowskiego wydaje się pożyteczne dla każdego, kogo interesuje rewolucja wychowawcza naszych czasów oraz fenomen harcerstwa.

Aleksander Kamiński

Rodzina

Urodził się 18 lutego 1904 roku w Warszawie jako pierworodny syn Jana (artysty rzeźbiarza, właściciela antykwariatu) i Władysławy z Rybków. Rodziny rodziców miały szlacheckich protoplastów, a na przełomie wieków należały do mieszczańsko-inteligenckich. Był to dom patriotyczny, w którym kultywowano tradycje narodowe. Józef miał młodszego brata Henryka (1916–1983), dziennikarza Polskiego Radia w latach 1936–1939, 1946–1980, żołnierza AK, powstańca warszawskiego.

Józef pomagał ojcu w prowadzeniu interesu i miał wówczas możność poznania takich klientów-kolekcjonerów, jak Artur Oppman (Or-Ot), Władysław Buchner (redaktor „Muchy”) czy Aleksander Świętochowski, nestor polskich socjalistów.

Władysława Sosnowska pochodziła z licznej, bo siedemnastoosobowej rodziny. Jej matka dbała o staranne wykształcenie dzieci, i tak córki obierały zawód nauczycielski, a synowie zostawali inżynierami. Jednak Władysława, najstarsza w rodzinie, występowała w aktorskiej trupie Trapszów, gdzie dublowała rolę z Mieczysławą Trapszówną (późniejszą Ćwiklińską). Przed ślubem porzuciła teatr, ranga społeczna aktorek była bowiem bardzo niska.

Józef naukę rozpoczął w polskiej szkółce elementarnej prowadzonej przez swą babkę Rybkową. Rodzina Sosnowskich mieszkała w dużym mieszkaniu przy ul. Wspólnej 64 pod numerem 6. Sosnowscy mieli telefon (o numerze 205-72), a nie było to wówczas powszechne. Przy tej samej ulicy, ale pod numerem 24, mieściło się ośmioklasowe gimnazjum filologiczne Tomasza Łebkowskiego. Wystarczyło przejść ul. Marszałkowską, zdać 5 września egzamin, uiścić dość wysoką opłatę, by od 7 września zostać jej uczniem.