Książka dostępna w wersji papierowej i elektronicznej e-book
Monografia, którą przekazuję do rąk czytelników, powstała w wyniku moich wieloletnich badań, a także bogatych doświadczeń pedagogicznych i psychoterapeutycznych, obejmujących zjawisko, które od bodaj siedmiu czy ośmiu dekad literatura przedmiotu (licząca obecnie setki, jeśli nie tysiące, opracowań krytycznych czy przeglądowych) opatruje zbiorczym terminem „stres”. W badaniach empirycznych zagadnienie stresu w profesji nauczyciela oraz czynników, które go warunkują, zaczęto podejmować dopiero w latach 70. XX wieku. Wtedy okazało się, że jedna trzecia nauczycieli przeżywa stres w związku ze swoją pracą, w kolejnych zaś latach skupiono się na ich konkretnych problemach.
Tematem monografii jest związek między zasobami a wypaleniem, będącym pochodną stresu zawodowego i poczuciem zdrowia. Poruszam w niej problematykę stresu zawodowego u nauczycieli, wykorzystując osiągnięcia takich dziedzin, jak psychologia, pedagogika, pedeutologia, filozofia, medycyna, i diagnozuję stan polskiego systemu oświaty. Niezwykle istotne w tej książce jest, obok przedstawienia wyników badań nad stresem, podniesienie kwestii edukacji profilaktycznej. Jest to o tyle ważne, że zawód nauczyciela to jedna z najbardziej społecznie odpowiedzialnych funkcji. To nauczyciele, realizujący swoje zadania w niedomagającym systemie oświaty, formują przyszłe społeczeństwo. Tak znacząca rola jest determinowana przez następujące czynniki: brak motywacji, brak zaangażowania, brak zrozumienia społecznego, zbyt wysokie oczekiwania, przeciążenie obowiązkami w aspekcie indywidualnym, ale też społecznym.
Autorka publikacje podzieliła na część merytoryczną i empiryczną. Część merytoryczna składa się z dziewięciu rozdziałów. W pierwszym opisuje stres w świetle literatury, skupiając się głównie na aspektach historycznych związanych z tym pojęciem, a następnie ukazuję go w ujęciu filozoficznym i psychologicznym. W rozdziale tym prezentuję również teoretyczne ujęcie stresu według H. Seleyego, R. Lazarusa, rozszerzenia transakcyjnego, a następnie stresu zawodowego i zagadnienia związane z modelem R. Karaska i C.L. Coopera. Drugi rozdział dotyczy sposobów radzenia sobie ze stresem. Opisuje w nim najważniejsze strategie zaradcze, w tym treningi oraz nowe koncepcje, oraz sposoby radzenia sobie ze stresem przez nauczycieli. W rozdziale trzecim pisze o roli zasobów w zarządzaniu stresem, a także o badaniach dotyczących poczucia koherencji w pracy nauczyciela, skupiając się głównie na teoriach S. Hobfolla i A. Antonovsky’ego. Rozdział czwarty dotyczy różnych aspektów komunikacji międzyludzkiej oraz wsparcia społecznego w redukcji stresu i wypalenia zawodowego u nauczycieli. W rozdziale piątym omawiam zjawisko wypalenia zawodowego, jego objawy i konsekwencje, a także sposoby zapobiegania temu procesowi. Kolejny dotyczy zagadnienia zdrowia z uwzględnieniem chorób typowych dla zawodu nauczyciela. W następnych rozdziałach opisuję specyfikę oraz konsekwencje stresu zawodowego u nauczycieli. W części empirycznej znajdują się rozdziały opisujące badania własne, ich wyniki i wnioski. W rozdziale dziesiątym przedstawia założenia metodologiczne badań własnych, ich cele, problemy badawcze, hipotezy, organizację badań oraz grupę osób badanych. W kolejnym znajduje się analiza i interpretacja rezultatów badań, w tym m.in. opis narzędzi badawczych. Prezentowane wyniki dotyczą zjawiska stresu w grupie zawodowej nauczycieli – problemu niezwykle ważnego, szczególnie w warunkach zmian w polskim systemie oświaty...
Wstecz
