|
Książka dostępna w wersji elektronicznej - e-book.
Książka Sławomira Krzychały jest dziełem ukazującym wielowymiarowe podejście do tutoringu szkolnego, w perspektywie założeń teoretycznych, realizowanych działań, aktywności nauczycieli i nauczycielek, ale również (a w zasadzie przede wszystkim) podsumowania pewnego przedsięwzięcia edukacyjnego i interpretacji doświadczeń, jakie wraz z nim się pojawiły.
[…] o wyjątkowości niniejszej publikacji świadczą: badane instytucje (gimnazja), czas badania i przygotowania monografii (reforma oświaty z 2016 roku). W ten sposób monografia staje się naukowym podsumowaniem zarówno pewnego typu szkół, jak i unikatowych projektów w nich realizowanych i będzie czytana jako jedno z pierwszych podsumowań funkcjonowania polskich gimnazjów.
Z recenzji dr. hab. Pawła Rudnickiego, prof. DSW
Tutoring pozwala zindywidualizować działania wychowawcze, najpierw przez samo powierzenie tutorowi pod opiekę konkretnego ucznia, a nie całego zespołu klasowego. Nawet jeśli nauczyciel pracuje z większą grupą uczniów (z reguły z 10–12 osobami), to relacja tutor – grupa pozostaje drugoplanowa (Zuchniewicz 2015, s. 121).
Tutoring opiera się na długofalowej relacji pomiędzy konkretnym nauczycielem a wychowankiem. Relacja przybiera formę regularnych spotkań tutorskich, zwanych tutorialami (Budzyński, Traczyński 2012). W realiach tutoringu szkolnego są to modelowo indywidualne 30–40-minutowe spotkania, odbywające się raz w miesiącu. Tutoriale stanowią w tutoringu działanie podstawowe, które ogniskuje kluczowe idee i reguły praktyki tutorskiej.
Serce społecznego świata stanowi działanie podstawowe. Działanie centralne obudowane jest licznymi innymi działaniami, które mu instrumentalnie służą, a jednocześnie wpisują się w koloryt działania podstawowego w danym świecie społecznym (Kacperczyk 2005, s. 171).
W strukturze tutoriali zawierają się pragmatyczna idea budowania relacji tutorskiej, zindywidualizowania, wzmacniania mocnych stron tutoranta i praca na celach tutoranta. Tutoriale uzupełniane są okazjonalnymi, krótkimi rozmowami z podopiecznym. Poza indywidualnymi tutorialami nauczyciele organizują zajęcia grupowe i angażują podopiecznych w dodatkowe aktywności, takie jak wolontariat lub zajęcia pozalekcyjne. W ewentualnym wykorzystaniu w tutoringu form grupowych priorytetem nadal pozostaje dostosowanie ich do potrzeb i potencjału uczniów.
Indywidualizacja wychowania nie sprowadza się tylko do lepszego dopasowania metod pracy do konkretnego tutoranta. Podstawowy potencjał indywidualizacji w tutoringu związany jest z budowaniem relacji tutor podopieczny, z osobistym spotkaniem dwóch osób, z zaangażowaniem w duchu dialogu (Budzyński 2015, s. 226; Sarnat-Ciastko 2015, s. 112). W tutoringu centralnym momentem jest spotkanie człowieka z człowiekiem. [...]
Tutoring odróżnia się od innych metod pracy indywidualnej, takich jak coaching i mentoring, choć wykorzystuje on wypracowane w nich techniki (Czekierda 2015, s. 29–34; Bałachowicz, Rowicka 2013; Malinowski, Wesołowska 2015). W mentoringu rolę przewodnika przyjmuje mentor, który osiągnął wysoki poziom biegłości w danej dziedzinie i w oparciu o ten dorobek staje się autorytetem, pokazuje najlepsze rozwiązania, udziela rad, dzieli się kontaktami, przydziela zadania. Punktem ciężkości jest optymalne wprowadzenie w arkana danej dziedziny/dyscypliny. W coachingu uwaga skierowana jest na klienta – to on stawia problem i naprowadzany przez coacha pytaniami sam szuka rozwiązań.
Różnica między coachingiem a tutoringiem jest zasadniczo taka, że tutoring jest mocno związany z edukacją, a coaching jest metodą z obszaru biznesu. Inna sprawa, że coaching pracuje na pytaniach i stara się znaleźć rozwiązania w samym kliencie. W tutoringu jest natomiast wymiana obustronna. Mamy tu do czynienia z relacją wzajemności (Traczyński 2014).
Coach uruchamia i wzmacnia zasoby klienta, które pomogą mu odkryć motywujący go do działania cel. Wspiera klienta w rozwijaniu kompetencji, dzięki którym klient lepiej i wytrwalej będzie radził sobie z realizacją przyjętych przez siebie zadań. Tutoring jest drogą pośrednią. Tutor pracuje na zasobach/ mocnych stronach ucznia. Wzmacnia potencjał tutoranta. Równocześnie stawia pytania o cele i priorytety, proponuje nowe prorozwojowe zadania i wyzwania. Z perspektywy własnego doświadczenia i profesjonalnych kompetencji wchodzi w krytyczny dialog z podopiecznym. Inspiruje wychowanka do poszukiwania własnych celów i stylu pracy. Tutoring w szkole Podstawowy wyróżnik tutoringu szkolnego to miejsce i kontekst praktyki tutorskiej. Jest nim szkoła. Tutorami zostają nauczyciele, którzy nadal pełnią obowiązki nauczyciela/wychowawcy/pedagoga, podopiecznymi zaś stają się uczniowie, którzy w dalszym ciągu uczestniczą w zajęciach lekcyjnych i pozalekcyjnych.
Adrianna Sarnat-Ciastko proponuje przyjąć definicję tutoringu szkolnego jako [...]
metody, która opiera się na indywidualnej relacji nauczyciela z uczniem sprzyjającej rozwojowi podopiecznego, realizującej się poprzez dobrowolną współpracę, regularne spotkania, rozmowę, planowanie, ale przede wszystkim poprzez pracę na jego mocnych stronach (talentach), co odbywa się w atmosferze dialogu, wsparcia, szacunku, szczerości, otwartości i wzajemnego zaufania (2015, s. 115).
Adrianna Sarnat-Ciastko (2015, s. 120–130) wyróżnia cztery podstawowe formy tutoringu szkolnego, realizowanego w bezpośredniej relacji nauczyciel uczeń: tutoring rozwojowy, wychowawczy, naukowy (dydaktyczny) i artystyczny:
1. Tutoring rozwojowy prowadzony jest niezależnie od programu wychowawczego realizowanego przez wychowawcę klasy. Uczeń wybiera tutora, który nie jest zobowiązany do egzekwowania od niego wymagań charakterystycznych dla funkcji wychowawcy klasy, takich jak frekwencja, zachowania prospołeczne, nauka szkolna. Tematy związane z funkcjonowaniem w szkole mogą być poruszone na tutorialach, ale tylko wtedy, kiedy podejmie je tutorant. Tutoring rozwojowy skupia się na rozpoznawaniu oraz wzmacnianiu zainteresowań i pozytywnych kompetencji podopiecznego. Jedną z jego form, nawiązującą do tradycji tutoringu akademickiego, jest praca z uczniem przygotowującym eseje lub projekty, przyczyniające się do rozwoju jego zainteresowań i kompetencji (przykłady wykorzystania tej formy tutoringu szkolnego – Czekierda i in. 2015, s. 189–206).
2. Tutoring wychowawczy łączy program wychowawczy w klasie z opieką tutorską. Do oddziału klasowego przydzielani są, w zależności od liczby uczniów, dwaj lub trzej tutorzy. Dzielą się oni opieką tutorską nad poszczególnymi uczniami. Poza indywidualnymi spotkaniami/ tutorialami prowadzą razem grupowe zajęcia prorozwojowe i integracyjne, np. podczas lekcji wychowawczych, warsztatów profilaktycznych. Tutorzy realizują z uczniami również te zadania, które dotychczas należały do obowiązków wychowawcy klasy.
3. Tutoring dydaktyczny (naukowy) obejmuje pracę z małymi grupami uczniów w zakresie doskonalenia wiedzy i umiejętności z wybranych przedmiotów, objętych podstawami programowymi, jak również z dyscyplin spoza szkolnego curriculum. Jest realizowany w postaci grupowych lub indywidualnych projektów naukowych, także jako towarzyszenie uczniowi przygotowującemu się do egzaminów, konkursów lub olimpiad.
4. Tutoring artystyczny wspiera poszukiwania własnego warsztatu i środków wypowiedzi w wybranej dziedzinie sztuki. Tutor towarzyszy uczniowi w procesie nabywania umiejętności warsztatowych, w planowaniu i realizacji projektów artystycznych. Wspiera go w poszukiwaniu nowych przestrzeni ekspresji artystycznej i w prezentowaniu swoich działań/dzieł w środowisku artystycznym/miejskim.
W szkołach spotkać możemy również trzy inne formy tutoringu: tutoring rówieśniczy, rodzinny oraz nauczycielski (Sarnat-Ciastko 2015, s. 130–147):
1. Tutoring rówieśniczy – relację tutorską tworzą w nim sami uczniowie. Adrianna Sarnat-Ciastko podaje przykład tutoringu rówieśniczego realizowanego w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Słupsku (Król-Mazurkiewicz 2009, 2013). Ta innowacja pedagogiczna wprowadzona została, by zminimalizować niepowodzenia szkolne. Pary tutor – tutorant tworzyli bardziej doświadczeni lub uzdolnieni uczniowie z kolegami/koleżankami przejawiającymi trudności w nauce lub dopiero wchodzącymi w nową dyscyplinę wiedzy. Tutoring rówieśniczy jest kategorią szczególnie docenioną w pedagogice wieku dziecięcego (Forman, Cazden 1995; Tudge, Rogoff 1995; Wood 1995; Garbula, Kowalik-Olubińska 2011; Butarewicz-Głowacka, Potoniec 2013; Mysior 2014; Sławińska 2015; Sajdera 2016). Wykorzystuje się w tym wypadku nie tylko spontaniczne zaangażowanie dzieci we wzajemne interakcje. Opiera się on także na dialektycznej naturze społeczno-kulturowego uczenia się, w którym działanie społeczne i procesy rozwoju osobniczego (w tym procesy poznawcze) wzajemnie się warunkują i przekształcają w nową jakość/ stadium rozwojowe. Za Lwem S. Wygotskim wskazuje się, że wyższe funkcje psychiczne, takie jak rozumienie znaczeń lub uwaga dowolna, są więc tworzone i podtrzymywane przez interakcję społeczną. Wygotski uważał, że interakcja społeczna jest ważna nie tylko w początkowych stadiach rozwoju pojęć u dziecka. Dochodzenie do wspólnego, podzielanego znaczenia gestu lub słowa pojawia się w procesie aktualnie zachodzącej interakcji, ale sama natura gestu czy słowa pozostaje zawsze ogólnospołeczna (Tudge, Rogoff 1995, s. 186). Interakcje z rówieśnikami traktowane są jako równie znaczące obok interakcji dziecka z dorosłymi i otoczeniem – światem rzeczy i symboli kulturowych (Brzezińska, Lutomski 1994; Brzezińska i in. 1995; Brzezińska, Appelt 2013).
2. Tutoring z rodzicami (rodzinny) służy przygotowaniu i omówieniu planu wychowawczego wspólnie przez rodziców i nauczycieli. Opiera się na regularnych, zaplanowanych spotkaniach oraz na kontakcie inicjowanym w miarę potrzeb. W spotkaniach mogą też uczestniczyć uczniowie. Stosowany jest głównie w pracy z uczniami młodszymi. Tutoring rodzinny stanowi integralną część programu wychowawczego w szkołach prowadzonych przez Stowarzyszenie Wspierania Edukacji i Rodziny STERNIK (Szymala 2011).
3. Tutoring nauczycielski to z kolei element szkoleń tutorskich, konsultacji i wsparcia koleżeńskiego nauczycieli-tutorów. Ta forma tutoringu jest prowadzona raczej w małych grupach niż indywidualnie. Nauczyciel-tutor, we współpracy z bardziej doświadczonymi kolegą/koleżanką, omawia konkretne sytuacje tutorskie, planuje działania, doskonali warsztat metodyczny, poszukuje nowych metod i inspiracji, podnosi swoje kwalifikacje. Nauczyciele uczą się od siebie nawzajem. Pomimo różnicy w doświadczeniu pomiędzy tutorem i tutorantem relacja ta ma zdecydowanie bardziej partnerski charakter.
Książka dostępna w wersji elektronicznej - e-book.
Pobierz darmowy fragment w formacie ebook: ePub i MOBI:
 
|
Wstecz
