Gawędy przyrodnicze (wersja papierowa)

Seria wydawnicza „Przywrócić Pamięć” ma przybliżyć współczesnemu społeczeństwu publikacje założycieli ruchu skautowego, twórców rozwoju idei i metodyki harcerskiej z lat 1911–1939.

Reprinty: reprint wydania, [1922]. "Wytyczne programowe".

PRZEDMOWA.

W literaturze naszej mało jest pisarzy, wnikających głębiej w życie Przyrody, tej wielkiej Królowej-Matki świata, — rysujących życie jej dzieci — zwierząt, hen w głębiach i ostepach leśnych, na bezmiernych stepach i pustyniach, lub głębokich wodach, przedstawiających nam obrazy dotąd przed okiem naszym zasłonięte i nieznane.
A jakaż tam pełnia życia tętni nieprzerwanie, i jakież inne, swobodne, wolne to życie...

Poznać i pokochać je, uwierzyć, że zwierzęta też mają możność odczuwania, też cierpią, — powinien każdy z nas. Tembardziej nas, młodych przed którymi to życie stoi otworem i z którego pełną dłonią czerpać największe dobrodziejstwa będziemy.

Starać się będę iść w ślady Kiplinga i Setona — tych dwuch pisarzy, którzy najwięcej odczuli i ukochali Matkę-Przyrodę.
„Ich zwierzęta mówią i myślą, gdyż inaczej nie można odsłonić ich duszy przed czytelnikami, ale mówią nie wiele, a myślą jeszcze mniej, nie wychodząc z zakresu pojęć i wyobrażeń, możliwych dla każdego gatunku i typu“.)

Kipling i Seton nie przedstawiają w swoich utworach — przebranych w skóry zwierzęce ludzi, jakto mamy np. w bajkach Krasickiego, — ale pozostawiają ich zwierzętami, odsłaniając przed nami najskrytsze tajniki życia przyrody. — Kipling mówi nam: Puszczą rządzi Prawo. Wielkie Prawo, ustanowione przez Matkę-Przyrodę, którego też dochowywują wszyscy jej synowie. Jeden człowiek wyłamał się z pod jej opiekuńczych skrzydeł, sam zechciał być panem świata i władnąć wszystkim i wszystkimi.

Czy to zdobył? Czy w tym szczęście znalazł? — Nie wiem.

Ale wiem, że spokój i szczęście nieraz osiągnął żyjąc, poznając i kochając Matkę-Przyrodę.
Seton i Kipling wprowadzają nas w inny świat pojęć i uczuć — w puszczę. Tu Prawem jest swoboda indywidualna — z jednej, a poszanowanie praw, instynktu wrodzonego każdemu zwierzęciu, — z drugiej strony. — Każde zwierzę może robić co mu się podoba; silniejsze gryzie, a nawet zjada słabszego, ale w chwilach groźnego niebezpieczeństwa wszyscy ratują się wspólnie i pomagają sobie wzajemnie.

Jest to zgodne z obserwacją, gdyż rzeczywiście w chwilach klęsk żywiołowych powodzi, pożaru i t. p. zwierzęta zapominają o wzajemnych antypatjach i — apetytach, a myślą tylko o ratunku.) Wtedy to działa „Prawo Puszczy“.

Opowiadania z życia zwierząt, wzorowane na Setonie i Kiplingu stworzą niechybnie w naszej literaturze dział specjalny, oddzielny, dział powieści z życia przyrody.

Już i teraz mamy kilka utworów w tej dziedzinie. Za najlepsze bym wskazał tłomaczenie Kiplinga, dokonane przez Józefa Czekalskiego („Księga Puszczy“ i „Druga księga puszczy“ wydane nakładem tłomacza w Krakowie 1917 r.), oraz cykl opowiadań Ernesta Setona spolszczonych przez Marję Arct-Golczewską (wydane nakładem M. Arcta w Warszawie 1912 r.).

Z pisarzy polskich wprowadzających nas w świat zwierzęcy i przedstawiających go w tej samej formie, mamy jedynie Dygasińskiego i po części Dyakowskiego.

Te wszystkie książki gorąco bym polecił czytelnikom. Szczególnie ważnym jest ten dział literatury dla młodzieży.

Taka „Księga puszczy“, lub inne opowiadania przyrodnicze nie tylko, że nauczą chłopca kochać przyrodę, ale i zapoznają go z nią, dając szereg bogatych tematów, przemawiających do jego uczuć i myśli.

Przebijają w takich opowiadaniach charaktery zwierząt: dzielne, energiczne, wytrwałe; zwierząt — mających zaufanie w swoje własne siły, — umiejących dać sobie radę w każdej okoliczności, bez oglądania się na jakąś pomoc cudzą, — nie tak jak to często widzimy u ludzi. Bo w Królestwie Przyrody niema nianiek.
Tam wszystko zdobywać trzeba własnym doświadczeniem, nieraz z narażeniem własnego życia. Tak i człowiek — dziki, nasz praojciec zdobywał sobie prawo bytu i istnienia.

Czytając) zapominamy, że mowa tu o zwierzętach, i stajemy się przyjaciółmi takiej Gromady wilczej, — i żałujemy gorąco, gdy koniec obwieści nam zgon „Króla“ puszczy Korrompo.

Czytając) idziemy razem z Mowglim w puszczę, razem z nim bierzemy udział w jej życiu, razem z nim kochamy i Baloo — niedźwiedzia i straszną panterę Bagheezę i innych mieszkańców puszczy; a gdy Mowgli — Żabka wraca do ludzi i wstępuje do służby angielskiej ogarnia nas żal, że nie został na zawsze w dżunglji, na zawsze, całe życie w tym przepięknym państwie zwierzęcym, całe życie wolnym — „dzikim“ człowiekiem — wilkiem.

Życie zwierząt jest to nowa i bogata gałęź literatury. Sądzę, że coraz bardziej będzie się ona rozwijać i coraz więcej zapozna nas i zbliży z przyrodą, a przez to uczyni lepszymi. Szczególniej gorąco polecam tę literaturę harcerstwu, druhom, którzy miłość Matki-Przyrody umieścili w zasadach swego życia.

Całym szeregiem opowiadań z życia zwierząt, który otwieram niniejszą książeczką, będę się starał zapoznać czytelników z Przyrodą, — tą wielką księgą otwartą dla każdego, kto w niej czytać zechce.

K. Swirtun-Rymkiewicz.

POLECAMY HARCERSKI KATALOG 2015 W IMPULSUE <TUTAJ>

Polecamy również z tej kategorii:

Inne książki tego autora: