Jak i dlaczego otrzymana pomoc wpływa na samoocenę (PDF)

Samoocena stanowi przedmiot zainteresowania badaczy od ponad stu lat. Przez ten czas zyskała pozycję jednej z ważniejszych dyspozycji, która jest istotnym regulatorem zachowania jednostki. Liczne metaanalizy i przeglądy badań pokazują bowiem, że samoocena wyznacza zachowania oraz stanowi predyktor przystosowania i satysfakcji w wielu różnych dziedzinach funkcjonowania – od życia zawodowego po relacje z innymi ludźmi.

Autorka w zaproponowanej publikacji przeprowadziła trzy badania. Pierwsze z nich miało dostarczyć dodatkowych wskazówek dotyczących sposobu reagowania na dostarczoną pomoc przez osoby o różnym poziomie samooceny w warunkach, gdy dostarcza jej niepodobny bądź podobny do biorcy dawca (gdy pomoc może stanowić zagrożenie dla samooceny). Okazuje się bowiem, że wsparcie może nieść ze sobą dwie informacje – pozytywną, wskazującą na troskę i opiekuńczość, oraz negatywną, uwypuklającą niższość i zależność jednostki wobec dawcy pomocy. Uwypuklenie słabości i niedostatków biorcy pomocy jest bardziej prawdopodobne wtedy, kiedy wsparcie pochodzi od kogoś podobnego.

Drugie i trzecie badanie stanowiło próbę ustalenia, jakie są warunki i mechanizmy, za pośrednictwem których bezpośrednio dostarczana pomoc wpływa na samoocenę. W eksperymentach jako przykład pomocy wykorzystano wsparcie instrumentalne, czyli konkretną wskazówkę, wspomagającą rozwiązanie zadania. Wybór ten podyktowany był dążeniem do uzyskania takiego rodzaju oddziaływania społecznego, które zostanie jednoznacznie zinterpretowane przez wszystkie osoby. Choć zawęziło to w pewnym stopniu możliwość uogólnienia wyników, pozwoliło jednocześnie zobaczyć reakcje osób na taki rodzaj pomocy w szerszej perspektywie.

Przeprowadzone badania pozwoliły zatem na określenie wzajemnych relacji między społecznymi a intrapsychicznymi uwarunkowaniami samooceny na przykładzie otrzymanego wsparcia społecznego – jako czynnika społecznego oraz poczucia zdolności do działania i radzenia sobie – jako czynnika intrapsychicznego. Nie miały one na celu wskazania, które ze źródeł są ważniejsze, ale raczej wyjaśnienie, w jaki sposób mogą one łącznie oddziaływać na poziom samooceny jednostki.