Kształtowanie się wspólnoty i sił społecznych na Warmii i Mazurach (PDF)

Książka dostępna w wersji papierowej i elektronicznej - ebook

Publikacja Cezarego Kurkowskiego znakomicie wpisuje się w aktualne potrzeby społeczne. Jest trafnie wkomponowana w specyficzne realia regionalne. Prezentuje także sporo uniwersalnych prawd i uogólnień, które czynią z niej nośnik ważnych prawd i konkluzji dla ogólnych procesów społecznych zachodzących w Polsce. Zwiększa to jej wartość poznawczą i  instruktywną... (Z recenzji prof. dr. hab. Tadeusza Pilcha)

W niniejszym opracowaniu Kształtowanie się wspólnoty i sił społecznych na Warmii i Mazurach. Studium socjopedagogiczne przedstawiono przykład działań społecznych stanowiących przeciwwagę dla przytoczonych negatywnych oddziaływań globalizacji, jakim jest m.in. zatracanie poczucia wspólnotowości i sprawstwa. Cel przyświecający realizacji opisywanych badań koncentrował się na ukazaniu roli, jaką odegrały działania projektowe o charakterze społeczno-kulturalnym w kontekście pobudzania sił społecznych w środowiskach lokalnych na terenach Warmii i Mazur. Kategoria sił społecznych odnosi się tu do procesu reorganizacji środowiska życia ludzi, grup i społeczności na podstawie ich sił własnych.

Próbując dookreślić przedmiot badań, uznano, że ważnym obszarem, w obrębie którego mogą pojawiać się procesy odkrywające, uruchamiające czy wspierające siły społeczne w społecznościach lokalnych, jest obszar działań określanych jako projektowe, ze szczególnym uwzględnieniem projektów społeczno-kulturalnych.

Do powstania niniejszego opracowania przyczyniły się przesłanki zarówno subiektywne, jak i obiektywne. Wśród subiektywnych przesłanek pojawiła się chęć lepszego rozumienia przebiegu zjawisk społecznych mających miejsce na terenie Warmii i Mazur, które niejednokrotnie przyjmują inną trajektorię niż w pozostałych regionach kraju, a także chęć zbadania, co te procesy warunkuje. Do obiektywnych przesłanek towarzyszących podjęciu decyzji o prowadzeniu badań zaliczyć można wyraźne luki w zakresie badań naukowych rozpoznających kategorię sił społecznych w odniesieniu do ich praktycznych egzemplifikacji. W pedagogice społecznej siły społeczne są kategorią, której sporo miejsca w swych rozważaniach poświęcili pionierzy tej dyscypliny: Helena Radlińska i Aleksander Kamiński, a współcześnie Brygida Butrymowicz, Ewa Marynowicz-Hetka, Edward A. Mazurkiewicz, Andrzej Olubiński, Barbara Smolińska-Theiss, Jerzy Szmagalski i Wiesław Theiss.

O ile jednak trudno zaprzeczyć zasadności ich wyodrębnienia z grupy innych pojęć opisujących procesy społeczne, o tyle nie sposób też nie zauważyć, że wymykają się one próbom operacjonalizacji i dokładnego dookreślenia. Jak zaznacza Mary Deller Brainerd (2004), paradoksalnie dzięki niedookreśloności kategoria ta inspiruje i stale wzbudza żywe zainteresowanie.

Chcąc zbadać uwarunkowania związane z czynnikami środowiskowymi mającymi wpływ na przebieg i rezultaty działań projektowych o charakterze społeczno-kulturalnym, realizowanych na terenach wiejskich i mało- miasteczkowych Warmii i Mazur, nie można nie uwzględnić wiedzy dotyczącej uwarunkowań społeczno-historycznych. Wpływ tych uwarunkowań ma kluczowe znaczenie dla rozumienia tworzenia się nowej tożsamości regionalnej Warmiaków i Mazurów.

Rozdział pierwszy zawiera kompendium wiedzy z zakresu różnorodnych uwarunkowań formowania się tożsamości regionalnej. Zawarto w nim opis skomplikowanego procesu społecznego, jakim jest formowanie się tożsamości regionalnej, z uwzględnieniem okresu poprzedzającego II wojnę światową, okresu wojny, a także kluczowego dla przebiegu formowania się tożsamości okresu powojennego. Proces ten przede wszystkim odnosił się do stosunków narodowościowych na Warmii i Mazurach. Ich charakterystyczną cechą była swoista dwutorowość dokonujących się tutaj procesów. Z jednej strony była to dezintegracja i rozpad całych społeczności lokalnych, składających się z dawnych mieszkańców tego obszaru, tzn.: Niemców, Warmiaków, Mazurów, Żydów i rosyjskich staroobrzędowców. Z drugiej strony zapoczątkowane zostały procesy kształtowania nowych społeczności lokalnych. Społeczności te składały się w znacznej mierze z różnych grup ludności, które napłynęły na te ziemie po 1945 roku, a ich budowanie charakteryzuje niezwykła złożoność i zróżnicowana dynamika. Podsumowując, w 1945 roku na Warmii i Mazurach w zasadniczy sposób zmieniły się dotychczasowe stosunki państwowe, polityczne, gospodarcze, wyznaniowe, ludnościowe i narodowe. Trudno w przypadku tego obszaru mówić o jakiejkolwiek kontynuacji czy ciągłości, zarówno w odniesieniu do terytorium, jak i ludzi, nie mówiąc już o tożsamości regionalnej. W rozdziale tym wiele miejsca poświęcono Warmii i Mazurom jako regionowi, którego mieszkańcy częściej niż inni zagrożeni są wykluczeniem społecznym w różnych obszarach życia. Analiza wybranych cech regionu Warmii i Mazur oraz problemów społecznych, jakie w sposób widoczny zaznaczają się na jego mapie, zarysowuje specyfikę tego miejsca.

Rozdział drugi, zatytułowany Aktywizacja społeczna i kulturalna – drogą budowania sił społecznych na Warmii i Mazurach, zawiera analizy takich pojęć, jak: „animacja społeczno-kulturalna”, „siły społeczne”, „edukacja środowiskowa”, „wsparcie społeczne”, „empowerment”. W rozdziale tym wiele miejsca poświęcono roli, jaką odgrywa animacja społeczno-kulturalna w zmieniającej się rzeczywistości społecznej, a także dynamice i uwarunkowaniom tworzenia się trzeciego sektora.

W niniejszym opracowaniu zaprezentowano również procedurę badawczą oraz uzyskane wyniki badań.

Realizacja zamierzeń badawczych związanych z rozstrzygnięciem głównego pytania: Jaką rolę w pobudzaniu i utrwalaniu sił społecznych w lokalnych środowiskach Warmii i Mazur odegrały projekty społeczno-kulturalne? – wymagała zebrania danych zarówno o charakterze ilościowym, jak i jakościowym. Przeto jako najbardziej adekwatne rozwiązanie przyjęto zastosowanie strategii mieszanej (Creswell 2013) z dominującymi badaniami sondażowymi, które pozwoliły na rozpoznanie opinii osób zaangażowanych w realizację projektów społeczno-kulturalnych na temat efektów działań projektowych w odniesieniu do procesów pobudzania i rozwijania sił społecznych. Metodą zbierania danych jakościowych, zastosowaną jako druga w sekwencji przyjętej strategii mieszanej, było etnograficzne studium przypadku (mini-ethnographic case study) (Fusch, Fusch, Ness 2017), skupiające się na odkrywaniu kulturowych i środowiskowych uwarunkowań tych procesów. Dobór próby miał charakter nieprobabilistyczny, uwarunkowany poruszaniem się w obszarze aktywności projektowej małych miejscowości (wsi i miasteczek) regionu Warmii i Mazur.

 

 

Pobierz darmowy fragment w formacie ebook: ePub i MOBI:  

 

                              

 

Polecamy również z tej kategorii: