Wiedza osobista dziecka w refleksji i praktyce nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej (PDF)

Książka jest obszernym opracowaniem o charakterze teoretyczno-empirycznym, a jej tematyka mieści się w obszarze pedagogiki wczesnoszkolnej, szczególnie zagadnień teoretycznych i praktycznych dydaktyki wczesnoszkolnej. Podjęcie przez Autorkę kwestii wiedzy osobistej znajduje głębokie uzasadnienie we współczesnym dyskursie naukowym. […] Praca pod względem omawianej w niej problematyki jest nowatorska, wzbogaca wiedzę o szkolnej edukacji dziecka, zakreśla ważne pole dociekań w tej dziedzinie. […] Monografia jest wartościowa poznawczo, wnosi nowe treści do pedagogiki, w tym pedagogiki wczesnoszkolnej.

Z recenzji wydawniczej dr hab. Józefy Bałachowicz, prof. APS

Praca ma charakter interdyscyplinarny i odpowiada pilnym potrzebom edukacji kształtującej osoby, osobowości i indywidualności […]. Istotną wartością książki jest bogaty, dobrze dobrany zestaw literatury interdyscyplinarnie traktowanego przedmiotu jej studiów i badań. […] Publikacja stanie się cennym źródłem dla tych Czytelników, którzy chcą zgłębiać, zmieniać, wzbogacać i umożliwiać kształtowanie podmiotowych struktur osobistej wiedzy uczniów edukacji wczesnoszkolnej.

Z recenzji wydawniczej prof. dr hab. Wojciecha Kojsa

 

Celami opracowania są: po pierwsze, przedstawienie opinii i przekonań badanych nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej na temat wiedzy osobistej dziecka na podstawie analizy ich wypowiedzi udzielonych w trakcie indywidualnych wywiadów otwartych; po drugie, próba oglądu praktyki pedagogicznej tychże nauczycieli pod kątem sposobów aktywizowania i wykorzystywania wiedzy osobistej dziecka na zajęciach w klasach początkowych szkoły podstawowej. Podjęto próbę uzyskania odpowiedzi na pytania: Jaki jest sposób rozumienia wiedzy osobistej dziecka i jakie cechy przypisują jej nauczyciele? Czy i jak nauczyciele w praktyce odwołują się do wiedzy osobistej dziecka i ją wykorzystują? Kolejnym celem badań jest ukazanie świadomości nauczycieli w zakresie podejmowanych działań dotyczących aktywizowania i integrowania wiedzy osobistej i szkolnej dziecka w praktyce poprzez zestawienie opinii wyrażonych w wywiadach otwartych z analizą przebiegu przeprowadzonych przez nich zajęć w klasach początkowych szkoły podstawowej.

Praca składa się z części teoretycznej i części badawczej. Część teoretyczna obejmuje pięć rozdziałów. W pierwszym omówiono społeczno-kulturowy i ideologiczny kontekst współczesnej edukacji. Rozdział ten ukazuje wielowymiarowość i złożoność wpływów oraz oddziaływań edukacyjnych, wskazuje na zależność między zakresem i charakterem wiedzy przekazywanej i wymaganej od dziecka w szkole a zmianami kulturowymi i przemianami cywilizacyjnymi specyficznymi dla rzeczywistości ponowoczesnej. Rozważania podjęte w rozdziale 2 koncentrują się wokół kluczowej dla pracy kategorii pojęciowej, jaką jest wiedza osobista. Ontologiczna i epistemologiczna charakterystyka omawianej kategorii została dokonana z perspektywy różnych dyscyplin naukowych, zwłaszcza psychologii, pedagogiki i socjologii, szczególnie – ze względu na omawianą problematykę – fenomenologicznej socjologii wiedzy. W rozdziale tym podjęto także kwestię językowych determinant wiedzy potocznej, przede wszystkim zaś problem kształtowania pojęć w procesie kształcenia. Kluczowym zagadnieniem poruszonym w rozdziale 2 jest też komunikacja dydaktyczna w kontekście aktywizowania i konstruowania wiedzy dziecka. Rozdział 3 odsłania edukację dzieci w młodszym wieku szkolnym na tle wybranych paradygmatów i orientacji w myśleniu o współczesnej edukacji. Przede wszystkim skupiono się w nim na ukazaniu znaczenia, jakie przypisuje się wiedzy osobistej dziecka w konstruktywistycznym myśleniu o edukacji, zwłaszcza – w związku z podjętymi w książce rozważaniami i badaniami – w konstruktywizmie społecznym. Dyskusja prowadzona w rozdziale 4 odnosi się do istoty i rodzajów codziennych doświadczeń dziecka we współczesnej przestrzeni życia i edukacji jako źródeł jego wiedzy. Wychodząc od wybranych koncepcji doświadczeń w edukacji podjęto próbę uzasadnienia, że zarówno podmiotowość i aktywność poznawcza dziecka, jak i doświadczenia nabywane w przestrzeni społecznej są źródłami zmian rozwojowych. Część teoretyczną kończą rozważania w rozdziale 5 na temat roli nauczyciela w procesie aktywizowania i integrowania wiedzy osobistej dziecka z wiedzą szkolną. Zawarte w nim treści odnoszą się do funkcji i kompetencji nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej związanych z tworzeniem warunków do rozbudzania ciekawości dziecka i wywoływaniem jego przeżyć i emocji, istotnych w konstruowaniu przez nie wiedzy. W rozdziale tym poruszono również kwestię języka w procesie komunikacji dydaktycznej jako narzędzia ekspresji wiedzy osobistej dziecka. Problem aktywizowania i wykorzystywania wiedzy osobistej dziecka powiązano z indywidualnymi ideologiami nauczycieli.

Część druga opracowania ma charakter badawczy, obejmuje trzy rozdziały. W rozdziale 6 przestawiono metodologiczne założenia badań zgodnie z zarysowaną wcześniej ich koncepcją. Rozdział 7 zawiera analizę i interpretację danych uzyskanych z wywiadów otwartych przeprowadzonych z nauczycielami wczesnej edukacji. Każdy z wyodrębnionych sposobów rozumienia i doświadczania cech, źródeł i warunków posługiwania się wiedzą osobistą przez dziecko, jak również jej wykorzystywania w procesie kształcenia przez respondentów został opisany i zobrazowany ich wypowiedziami. W celu ukazania fenomenu wiedzy osobistej w świadomości nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej dokonano także analizy kilku wywiadów jako całości. Ostatni rozdział obejmuje analizę sytuacji edukacyjnych występujących w ramach zajęć zintegrowanych prowadzonych przez badanych w naturalnym ich przebiegu pod kątem aktywizowania i integrowania wiedzy osobistej dziecka z wiedzą szkolną. W trakcie opisu wyników badań przytoczono sytuacje dydaktyczne z zajęć zintegrowanych, reprezentujące określone sposoby podejścia do wiedzy osobistej dziecka w praktyce szkolnej. Analizie poddano przypadki konkretnych zajęć jako całości, odzwierciedlające różne podejścia nauczycieli do wiedzy osobistej dzieci. Syntezę wyników badań stanowi próba zestawienia uzyskanego obrazu wiedzy osobistej dziecka w świadomości badanych z rzeczywiście podejmowanymi przez nich na zajęciach działaniami w zakresie aktywizowania i wykorzystywania wiedzy osobistej w praktyce.

 

 

Polecamy również z tej kategorii: