We wspomnieniach każdej i każdego z nas obecna jest szkoła. Utożsamiana z miejscem, ludźmi, doświadczeniami. W obrazach ze szkolnej przeszłości pojawiają się nauczyciele i nauczycielki, koledzy i koleżanki i różne historie z nimi związane. Takie, których wspomnienia wywołują śmiech i radość, ale również te, których chcielibyśmy się pozbyć za wszelką cenę…
Książkę, zatytułowaną Przecież jesteśmy! Homofobiczna przemoc w polskich szkołach – narracje gejów i lesbijek, Autorzy poświęcają szczególnemu rodzajowi wspomnień, a sam tytuł zdradza wiele na ich temat. Również jego pierwsza część: Przecież jesteśmy! – w zależności od tego, jak wypowiedziana – może wyrażać całą paletę uczuć i postaw, może być zatem spokojnym oświadczeniem stanu rzeczy, pełnym determinacji krzykiem, może być zrezygnowanym szeptem. Jakkolwiek by ten zwrot nie wybrzmiał, ma przypominać, że osoby homoseksualne są w naszych szkołach, mają w nich prawo do wyrażania siebie i do opartego na szacunku funkcjonowania. Na publikację złożyły się dwadzieścia dwa wywiady z uczniami i uczennicami, gejami i lesbijkami, których dystynkcją stała się ich nieheteroseksualna orientacja. I gdybyśmy – jako społeczeństwo – mieli za sobą poważne (chociaż niełatwe) debaty na temat seksualności, praw reprodukcyjnych i obywatelskich, a w szkołach merytoryczny program edukacji seksualnej oraz właściwie przygotowanych do jego prowadzenia nauczycieli i nauczycielki, nasza publikacja miałaby inny charakter... [...]
Niniejsza publikacja składa się z sześciu rozdziałów. W pierwszym opisujemy wybrane społeczne i kulturowe uwarunkowania, w których funkcjonuje homoseksualna młodzież, zwracając uwagę na współzależność zjawisk określanych terminami „homofobia”, „heteroseksizm” i „heteronormatywność” oraz szkicując specyficznie polski kontekst. Składa się nań zarówno podejście do kwestii homoseksualności w Polsce i w polskiej szkole, jak i cechy tejże szkoły rzutujące na sytuację osób nieheteroseksualnych. W rozdziale metodologicznym odnosimy się do teoretycznych inspiracji naszych poszukiwań badawczych, brikolażu jako przyjętej strategii interpretacji danych oraz kwestii związanych z realizacją badania. Trzy kolejne rozdziały prezentują zebrany materiał badawczy, który dotyczy kolejno: praktyk wytwarzania heteronormatywnej kultury szkoły, przemocy i prześladowania oraz strategii podejmowanych przez geje i lesbijki w sytuacjach mierzenia się z tymi zjawiskami. W naszej publikacji odnosimy się także do kluczowego dla osób LGBT procesu, jakim jest coming out, doświadczanych przez nich emocji oraz nauczycielskich reakcji na opisywane zjawiska. Końcowy rozdział poświęcony jest dyskusji, w której próbujemy odpowiedzieć na pytanie o przyczyny dziejącego się w szkole zła oraz pokazać drogi jego obejścia.
Chcielibyśmy, aby ta książka służyła nauczycielom i nauczycielkom. Bo to Wy macie moc zmieniania świata, a w czterech ścianach Waszej klasy możecie zrobić wszystko. Chcielibyśmy, abyście Wy, dawni lub obecni uczniowie i uczennice, odnaleźli się w tej książce. Cokolwiek w niej znajdziecie, użyjcie tego, aby wspierać tych, którym jest trudniej.
A którzy przecież są!
Opinie:
Żadna szkoła nie może być „strefą wolną od LGBT”. Tymczasem homoseksualni uczniowie i uczennice spotykają się w niej z pogardą i przemocą. Jak to zmienić? Skąd się bierze zło w szkole? Ważna książka autorstwa doświadczonych pedagogów przynosi opartą na faktach diagnozę sytuacji i wskazówki, jak sobie z tym radzić. Polecam!
Marta Abramowicz, reporterka i działaczka społeczna
W odpowiedzi na kasandryczne wizje o ideologii LGBT+ duet Pogorzelska i Rudnicki przedstawia prawdziwe historie nękanej młodzieży. Dokumentując skalę przemocy i ignorancji w polskiej szkole, autorzy pokazują, że kontekst społeczno-polityczny ma realne przełożenie na życie uczniów. Znakomita i potrzebna monografia, która nie mogła ukazać się w lepszym momencie.
Robert Biedroń, poseł do Parlamentu Europejskiego
Szkoła musi być bezpieczną przestrzenią dla wszystkich uczniów – niezależnie od ich orientacji seksualnej lub tożsamości płciowej. To pozornie oczywiste założenie nie znajduje jednak odzwierciedlenia w rzeczywistości polskiego systemu oświaty. Młode osoby LGBT, zamiast ze wsparciem i akceptacją, spotykają się w środowisku szkolnym z wykluczeniem, dyskryminacją, a nawet przemocą. Eliminacja tych zjawisk jest zadaniem nas wszystkich. Zacznijmy od wysłuchania młodzieży.
dr hab. Adam Bodnar, Rzecznik Praw Obywatelskich
Przecież jesteśmy! to przejmujące i wyjątkowo ważne dzieło o szkolnych doświadczeniach młodych osób LGBTQ. Szkoła to dla nich miejsce, gdzie z reguły spotykają się ze stygmatyzacją oraz systemową i fizyczną przemocą. Autorzy w swoich badaniach uwypuklają przemoc, szukają jej przyczyn, zamiast do przemilczania i obojętności zachęcają do wspierania młodych osób LGBTQ, aktywnego zapobiegania przemocy i budowania bezpiecznego środowiska szkolnego. Aby tak się stało, musimy zrobić ten pierwszy krok: otworzyć oczy i dostrzec osoby LGBTQ.
Draginja Nadażdin, Dyrektorka Stowarzyszenia Amnesty International w Polsce
Możemy wybaczyć dziecku, że boi się ciemności, ale prawdziwa tragedia zdarza się wtedy, gdy człowiek dorosły boi się światła. Nawet jeżeli Platon nie wypowiedział wprost tych słów, niezwykle obrazują one podejście do osób LGBT w Polsce. Dlatego na nas, naukowcach, pedagogach i wszystkich wrażliwych na ludzką krzywdę, ciąży szczególna odpowiedzialność: rozumiejąc prawdę jako aletheia, jako odkrywanie tego, co zakryte, musimy niestrudzenie zderzać się z faktami o cierpieniu drugiego człowieka, by poprzez otwieranie oczu – otwierać serca. To właśnie robi ta książka i robi to rewelacyjnie.
Przemysław Staroń, Nauczyciel Roku 2018, wykładowca Uniwersytetu SWPS
Wstecz