Wychowanie chrześcijańskie szansą integralnego rozwoju człowieka (PDF)

 Niniejsza publikacja jest unikatowym dziełem wnoszącym cenny wkład do polskiej myśli naukowej w zakresie pedagogiki, w tym pedagogiki religii. Na temat wychowania chrześcijańskiego powstało wiele opracowań. Wpisują się one głównie w teologię. Istniejące prace o charakterze pedagogicznym mają charakter jednostronny, wąski, bez gruntownej podstawy teologicznej. To jednostronne podejście do problemu przełamuje niniejsza książka. I to stanowi zasadniczą jej wartość.

Autorka w sposób wielostronny ukazuje wychowanie chrześcijańskie, łącząc wiedzę teologiczną, filozoficzną, pedagogiczną. Posługuje się przy tym również wiedzą psychologiczną, socjologiczną, historyczną. [...]

Z recenzji prof. dr hab. Krystyny Chałas

Refleksja nad wychowaniem sięga pierwotnych kultur aż po czasy współczesne. Wychowanie jako jeden z rodzajów działalności (twórczości) człowieka ma miejsce w każdej społeczności ludzkiej, będąc faktem powszechnym. Wielu pedagogów zauważa, że refleksja nad tak powszechnym zagadnieniem jest integralnie związana z historią człowieka i jego dokonaniami.

Podstawową cechą życia człowieka jest jego ustawiczny rozwój, którego początek tkwi w dążeniu do stawania się coraz lepszym. To otwarcie się na ten rozwój pozwala mu na coraz pełniejsze wyrażanie swojej istoty. W ten sposób życie człowieka ustawicznie jest rozpostarte między sobą aktualnym a sobą potencjalnym, możliwym, lepszym. Ten sam ustawiczny rozwój obejmuje również wiernego przyjaciela człowieka w jego drodze życiowej, jakim jest wychowanie. Może ono przejawiać się w różnych formach i systemach wychowawczych czy realizować się w rozmaitych środowiskach i uwarunkowaniach społeczno-politycznych.

Tytuł niniejszej książki Wychowanie chrześcijańskie szansą integralnego rozwoju człowieka wskazuje jednoznacznie na zasadniczy problem: W czym wyraża się potencjał edukacyjny wychowania chrześcijańskiego jako czynnika integralnego rozwoju człowieka? Drugim ważnym zagadnieniem badawczym o charakterze szczegółowym jest odpowiedź na pytanie: W jaki sposób wzbogacić cały proces wychowania chrześcijańskiego, aby dawało szansę na integralny rozwój człowieka?

Rozprawa oparta na zgromadzonym materiale naukowym i wykorzystująca wskazane metody składa się z pięciu rozdziałów.

Rozdział 1, który wprowadza w wychowanie chrześcijańskie, koncentrując się na wartościach, został zatytułowany Wartości i wychowanie chrześcijańskie. Będą w nim omówione trzy kwestie:

1)    pojęcie, rodzaje i zagrożenia wartości chrześcijańskich,
2)    antroposfera aksjologiczna wychowanka, oraz
3)    wychowanie chrześcijańskie i rozwój człowieka.

Wychowanie chrześcijańskie, czyli towarzyszenie wychowankowi przez wychowawcę w procesie jego integralnego rozwoju chrześcijańskiego, wymaga od wychowawcy wskazania młodemu człowiekowi trwałych fundamentów tego procesu. Będzie to zadanie rozdziału 2, noszącego tytuł Podstawy wychowania chrześcijańskiego w integralnym rozwoju człowieka.

Te podstawy w układzie logicznym to:

1)    podstawy biblijno-teologiczne,
2)    podstawy filozoficzne: filozofia tomistyczna, personalizm, antropologia, humanizm,
3)    chrześcijańskie wzory osobowe.

To fundamentalna wiedza dla każdej wierzącej osoby dotycząca podstawowych prawd: o Bogu, człowieku, sensie życia, sensie przeżywanych niepowodzeń, sensie śmierci, wieczności. Te prawdy będą potwierdzone przez Boże Objawienie, a także rozum oraz świadectwo wzorowego życia chrześcijan.

Elementy struktury procesu wychowania chrześcijańskiego w perspektywie integralnego rozwoju człowieka to tytuł 3 rozdziału. Spośród wielu elementów tego wychowania zostaną zaprezentowane i omówione najistotniejsze w następującej kolejności:

1)    podmiot i przedmiot wychowania chrześcijańskiego;

2)    cele wychowania według: nauczania Kościoła, personalizmu oraz W. Brezinki, M. Nowaka i M. Rusieckiego; 

3)    czynniki i składniki struktury wychowania chrześcijańskiego:

- czynniki sprawcze: społeczność i jednostka;
- czynniki rozwojowe: czynniki wewnętrzne człowieka i zewnętrzne oraz czynniki osobowościowe;
- składniki (elementy) nadające wychowaniu charakter integralny –składniki dynamizujące wychowanie: bios, ethos, agos, los;

4)    elementy dydaktyczne wychowania (metody i techniki, style, modele oraz strategie wychowania) odgrywające ważną rolę w wychowaniu.
 

Wychowanie chrześcijańskie, które ma być szansą na integralny rozwój, musi umieścić w swoim obszarze następujące składniki (rozdział 4):

1)    wychowanie i rozwój religijny,
2)    wychowanie do modlitwy,
3)    wychowanie (formacja) do uczestnictwa w liturgii,
4)    wychowanie (formacja) moralne,
5)    wychowanie ukierunkowane na rozwój cnót,
6)    wychowanie do życia społecznego (socjalizacja), oraz
7)    wychowanie fizyczne jako podłoże integralnego rozwoju.

Umieszczenie wychowania fizycznego na ostatnim miejscu nie jest degradacją, ale wprost przeciwnie, jest podkreśleniem konieczności jego obecności – chociaż w różnej formie i zakresie – we wszystkich wcześniej wymienionych rodzajach wychowania. Dla czynności i przeżyć duchowych sprawne ciało jest środkiem ich wyrazu: In corpore sano, mens sana („W zdrowym ciele zdrowy duch”). Jędrzej Śniadecki postulował, aby wychowanie fizyczne uczynić fundamentem całego procesu wychowawczego.

W rozdziale 5, ostatnim, zatytułowanym Wychowanie chrześcijańskie oraz integralny rozwój człowieka wyzwaniem dla współczesnej szkoły, omówione zostaną następujące zagadnienia:

1)    kryzys aksjologiczny zjednoczonej Europy, o którym coraz częściej i coraz głośniej mówi zarówno Kościół, jak i media, w programach nie tylko publicystycznych, ale również informacyjnych;
2)    podstawowe założenia edukacyjne Unii Europejskiej;
3)    konsekwencje kryzysu urzeczywistniania wartości w działalności wychowawczej współczesnej szkoły.

Niniejsze opracowanie, podejmując problem wychowania chrześcijańskiego, którego zadaniem, a zarazem szansą jest integralny rozwój człowieka, otwiera przed pedagogami, pedagogami religii i teologami nowe perspektywy badań, których celem będzie wspieranie człowieka w nieustannym procesie doskonalenia siebie.

Polecamy również z tej kategorii: